Chapter 36 - Sura 36
1Йасин.
2Қуръони Ҳаким
ила қасам.
3Албатта,
сен Пайғамбарлардандирсан.
4Сироти
мустақиймдасан.
5Бу Азизу
Раҳимнинг
нозил қилганидир.
6Ота-боболари
огоҳлантирилмаган,
ўзлари эса, ғофил
бўлган қавмларни
огоҳлантиришинг
учун.
7Батаҳқиқ,
уларнинг
кўпларига
(азоб) сўз ҳақ
бўлди. Бас,
улар иймон
келтирмаслар.
8Биз
уларнинг
бўйинларига
кишанлар
солдик. Улар
иякларигача
етади. Бас,
улар кўзлари
юмуқ, осмонга
қараб ғўдайиб
қолдилар. (Ғофилликлари
сабабли азоб
сўзи ҳақ
бўлган
кофирларнинг
ҳоли ҳам
худди шундай,
уларнинг
иймонга
келишига
умид йўқ.)
9Ва Биз
уларнинг
олдиларидан ҳам
тўсиқ қилдик,
орқаларидан ҳам
тўсиқ қилдик,
кўзларига
парда
тортдик. Бас,
улар кўрмаслар.
( Бўйнига қўлини
қўшиб,
кишанланган,
кўзи юмуқ ҳолда
осмонга қаратиб,
ғўдайтириб қўйилган
одамнинг
бирор
нарсани
кўрмаслиги
учун олдидан ҳам,
ортидан ҳам
тўсиқ қўйилган.
Камига, яна
кўзига ҳам
парда қўйилган.
Шундай ҳолатдаги
одамнинг
бирор
нарсани кўра
олишига умид
бўлмаганидек,
ҳалиги
кофирларнинг
ҳам иймонга
келишидан
умид йўқ.)
10Уларни
огоҳлантирсанг
ҳам, огоҳлантирмасанг
ҳам, улар
учун барибир,
иймонга
келмаслар.
11Сен эса, фақат
зикр-эслатмага
эргашган ва
Роҳмандан ғойибона
қўрққан
кимсани огоҳлантирасан.
Бас, унга мағфират
ва гўзал
ажрнинг
хушхабарини
бер.
12Албатта,
Биз, Ўзимиз
ўликларни
тирилтирурмиз
ва улар тақдим
қилган нарсаларни
ва қолдирган
асарларни
ёзурмиз. Ҳар
бир
нарсанинг ҳисобини
очиқ-ойдин
имомда олиб қўйганмиз.
( Аллоҳ таоло
ўлганлар,
тирилишлари
ва қилган
амаллари
учун жавоб
беришларини,
хабар бермоқда.)
13Сен
уларга Пайғамбарлар
шаҳар аҳолисига
келган
пайтни мисол қилиб
келтир. (Бу шаҳар
қайси шаҳар
экани, қайси
Пайғамбарлар
келгани ҳақида
Қуръони
Каримда ва саҳиҳ
ҳадисларда
очиқ-ойдин
маълумотлар
йўқ. Демак,бу
оятни шу ҳолича
қабул қилган
маъқул.)
14Ўшанда
Биз уларга
иккитани
юборган эдик,
улар
икковларини
ёлғончига чиқардилар.
Бас, Биз
учинчи билан қувватладик.
Шунда:
«Албатта, биз
сизларга юборилган
Пайғамбарлармиз»,
дедилар.
15Улар: «Сиз
бизга
ўхшаган
башардан бошқа
нарса
эмассиз. Роҳман
ҳеч нарса
нозил қилгани
йўқ. Сизлар
фақат ёлғон
сўзламоқдасиз,
холос», дедилар.
16Улар:
«Роббимиз
билади.
Албатта, биз
сизларга
юборилган
Пайғамбарлармиз.
17Бизнинг
зиммамизда
очиқ-ойдан
етказишдан
бошқа нарса
йўқ», дедилар.
18Улар: «Биз
сизлардан
бадгумон
бўлдик. Агар
тўхтамасангиз,
албатта,
сизни
тошбўрон қиламиз
ва сизга биздан
аламли азоб
етади»,
дедилар.
19Улар:
«Бадгумонлигингиз
ўзингиз
билан. Сизга
эслатма
берилганигами?!
Йўқ! Сиз
ўзингиз
исрофчи қавмсиз»,
дедилар.
20Шаҳар
четидан бир
киши шошилиб
келиб: «Эй қавмим,
юборилган
Пайғамбарларга
эргашинг!
21Сиздан
ажр-ҳақ сўрамайдиган,
ўзлари ҳидоятда
бўлган
шахсларга
эргашинг! (Бу
Пайғамбарлар
даъватлари
учун сиздан
ажр-ҳақ
сўрамайдилар.
Шунинг ўзи ҳам
уларнинг ҳақлигига
далилдир.
Агар даъват
туфайли бирор
нарсага
эришмоқ
ниятлари
бўлганида,
сиздан,
албатта, ажр-ҳақ
сўрар эдилар.)
22Менга
нима
бўлибдики,
ўзимни
яратган зотга
ибодат қилмайин?!
Унгагина қайтарилурсизлар.
23Мен уни қўйиб,
бошқа илоҳлар
тутайми?!
Агар Роҳман
менга бирор
зарарни
ирода қилса,
уларнинг
шафоати
менга ҳеч
фойда бермас
ва улар мени қутқара
олмаслар.
24Албатта, у
тақдирда мен
очиқ-ойдин
адашувда
бўламан.
25Албатта,
мен
Роббингизга
иймон
келтирдим. Бас,
мени
тинглангиз»,
деди. (Эшитиб,
билиб қўйинг,
мен сизнинг
ва ўзимнинг
Роббим бўлмиш
Аллоҳга
иймон
келтирдим!)
26«Жаннатга
кир», дейилди.
У: «Кошки қавмим
билсалар эди.
27Роббим
мени мағфират
этганини ва
икром қилинганлардан
қилганини»,
деди. (Иймони
ва ихлоси
туфайли Аллоҳ
таоло ўз
фазли ва
карами ила у
бандани жаннатга
ҳукм қилди. У
банда
жаннатга
кириб, нозу
неъматларни
ва
иззат-икромни
кўриши билан қавмини
эслади.«Кошки
қавмим
билсалар эди.
Роббим мени
мағфират
этганини ва
икром қилинганлардан
қилганини»,
деди».)
28Биз унинг қавмига
ундан кейин
осмондан
бирор лашкар туширмадик
ва туширувчи
эмас ҳам
эдик.
29Фақат
биргина қичқириқдан
бошқа нарса
бўлмади. Бирдан
улар сўниб қолдилар.
30Бандаларга
ҳасратлар
бўлсин! Ҳар қачон
уларга Пайғамбар
келса, уни фақат
истеҳзо қилар
эдилар.
31Ахир улар
ўзларидан
олдинги қанча
асрларни ҳалок
этганимизни
ва, албатта,
ўшалар уларга
қайтмасликларини
кўрмайдиларми?!
32Албатта,
барчалари
тўпланган ҳолларида
ҳузуримизга ҳозир
қилингайлар.
33Улар учун
ўлик ер
оят-белгидир.
Биз уни тирилтирдик
ва ундан дон
чиқардик.
Бас, ундан
ерлар.
34Ва унда
хурмо ва узум
боғлари
яратдик ҳамда
ичидан булоқларни
чиқардик.
35Унинг
меваларидан
ва ўз қўллари
қилган
нарсалардан
ейишлари
учун. Шукр қилмайдиларми?!
36Ер
ўстирадиган
нарсалардан,
уларнинг ўзларидан
ва улар
билмайдиган
нарсалардан,
барчасидан
жуфтларни
яратган зот
пок бўлди.
(Ўсимлик
дунёсидан
саналувчи
барча мавжудотлар
жуфт қилиб
яратилгани
илмга яқинда
маълум бўлди.
Ҳозирги
замон
илмининг бу
кашфиёти Қуръони
Каримнинг ҳақиқий
илоҳий китоб
эканини яна
бир бор тасдиқлади.)
37Улар учун
кечаси ҳам
оят-белгидир.
Биз уни
кундуздан
шилиб оламиз.
Бас, улар
бирдан
зулматда қолгувчилардир.
(Кечанинг
кириш терини
шилиб олишга
ўхшатилмоқда.
Тери
аста-аста
шилиб
олинганидек,
кундуз ҳам
ундан
ажратиб
олинади.)
38Қуёш ўз
истиқрори
учун жараён
этар. Бу
азизу ўта
билгувчи
зотнинг тақдир
қилганидир.
(Оятда қуёшнинг
ўз истиқрори
учун
ажратилган
маконда ва замонда
жараён этиши–ҳаракатланиши
ҳақидагина
гап кетмоқда.)
39Ойни эса,
токи эски
(хурмо)
шингили (ҳолига)
қайтгунга қадар
манзилларини
бичиб қўйганмиз.
(Ой ҳам, қуёш ҳам
думалоқ
шаклдаги
самовий
жисмдир.
Инсоннинг
кўзига қуёш
доим бир хил
суратда
кўринади.
Лекин ой бир
ой давомида
йигирма
саккиз шаклга
киради. Аввал
кичик ҳилол
бўлиб
кўринади.
Кундан-кунга
катталашиб,
тўлин
баркашга
айланади.
Кейин яна аста-секин
ҳилол ҳолига қайтади.
Чунки Аллоҳ
таоло ой учун
йигирма
саккиз
манзилни бичиб
қўйган. Ҳар
куни ҳар хил
манзилдан чиқади,
ҳар куни ҳар
хил ҳажмда
кўринади.)
40На қуёшнинг
ойга етиб
олмоғи
дуруст бўлар
ва на кеча
кундуздан
ўзиб кетар. Ҳар
бири фалакда
сузиб юрар. (Ҳеч
қачон қуёш
ойга етиб
олиб, бемаҳалда
бош кўтариб қолиши
мумкин эмас.
Улардан ҳар
бири Аллоҳ
белгилаган
вақтдагина
чиқади. Бу,
низом ҳатто
дақиқаларигача
аниқдир.
Ундан кеч ҳам
қолмайди,
илгари ҳам
кетмайди. Бу
жараён дунё
бунёд
бўлганидан
буён давом
этиб келмоқда.
Бирон марта
бирон дақиқага
ўзгарган
эмас. Ушбу
жараённи тақдир
қилган зот ўликларни
қайта
тирилтиришга
қодир
эмасми?!)
41Улар учун
Биз уларнинг
наслларини
тўла кемада
кўтарганимиз
ҳам бир
оят-белгидир.
42Ва Биз
улар учун
унга ўхшаш
минадиган
нарсаларни
халқ қилдик.
43Агар хоҳласак,
уларни ғарқ
этурмиз. Бас,
уларнинг
ёрдамчиси
бўлмас ва ҳам
улар қутқазилмас.
44Магар
Биздан бир раҳмат
ва маълум
муддатгача
баҳраманд
бўлиш
бўлсагина.
(Фақат Аллоҳнинг
Ўзи раҳмат
назарини
солиб, қутқариб
қолиши
мумкин. Ёки
маълум
муддатгача
дунёнинг
матоҳидан баҳраманд
қилиш учун
омон қолдириши
мумкин. Бўлмаса,
ҳеч ким эсон қолмас.
Бунинг
мисоли ҳаётда
тез-тез
такрорланиб ҳам
туради.)
45Уларга:
«Олдингиздаги
нарсадан ва
ортингиздаги
нарсадан қўрқинг.
Шояд раҳм қилинсангиз»,
дейилса.
46Ва уларга
Роббилари
оятларидан
бир оят келганида,
фақат ундан
юз ўгиргувчи
бўлурлар.
47Уларга:
«Аллоҳ сизга
ризқ қилиб
берган
нарсадан
инфоқ қилинглар»,
дейилганда,
куфр
келтирганлар
иймон
келтирганларга:
«Аллоҳ хоҳласа,
ўзи таом
берадиган
кимсани биз
таомлантирамизми?!
Сиз очиқ-ойдин
залолатдан
бошқа
нарсада
эмассиз»,
дерлар. (Сиз
Аллоҳ ҳаммага
ризқ беради,
деган
залолатли
эътиқоддасизлар,
мана, биздан
баъзи бир
одамларга
таом
беришимизни
сўраб
туришингиз
бунинг
далили, демоқчилар.
Аслида эса,
уларнинг
тасаввурлари,
гаплари айни
залолатдир. Ҳеч
қачон, ҳеч қандай
инсон ўзига ҳам,
бошқага ҳам
ризқ топиб
бера олмайди.
Аллоҳ таоло
бировнинг
ризқини кенг,
бировнинг
ризқини тор қилиб
қўяди. Ҳаммаси
бандаларни
синаш
учундир. Ҳаммага
ризқ берувчи,
боқувчи Аллоҳ
таолонинг
ягона Ўзидир.
Мен бировга
ризқ
беряпман,
таомлантиряпман,
боқяпман,
деган одам
кофир бўлади,
очиқ-ойдин
залолатга
кетади.)
48Улар: «Агар
ростгўй
бўлсангиз, бу
ваъда қачон
бўлур?»
дерлар.
49Улар фақат
талашиб-тортишиб
турганларида
ўзларини
бирдан
оладиган
биргина қичқириқдан
бошқа
нарсани
кутаётганлари
йўқ.
50Улар на васият
қилишга қодир
бўларлар ва
на ўз аҳлларига
қайтарлар.
51Ва сурга
пуфланди.
Бас, улар
бирдан
Роббилари
томон қабрлардан
шошилиб чиқурлар.
52Улар: «Воҳ,
шўримиз қурисин!
Бизни ётган
жойимиздан
ким қўзғотди?!
Бу Роҳман
ваъда қилган
ва юборилган
Пайғамбарлар
тасдиқлаган
нарса-ку?!»
дерлар.
53Фақат
биргина қичқириқдан
бошқа нарса
бўлгани йўқ.
Бас, улар
бирдан
тўпланиб, ҳузуримизда
ҳозир қилингандирлар.
54Бугунги
кунда бирор
жонга ҳеч бир
зулм қилинмас.
Қилиб ўтган
амалларингиздан
бошқасига
жазо ҳам
олмассиз.
55Албатта,
жаннат
эгалари у
кунда завқланувчилик
ила машғуллар.
( Нима уларга
завқ, шодлик,
хурсандчилик
берса, ҳаммаси
у ерда муҳайёдир.)
56Улар ва
уларнинг
жуфтлари
сояларда
сўриларда
ёнбошлаб
ётурлар.
57Улар учун
у ерда
мевалар
бордир. Улар
учун у ерда
истаган
нарсалар
бордир. (Аҳли
жаннатлар
нимани
истасалар,
жаннатда ўша
нарса бордир.
Кўнгиллари
исташи билан
олдиларида
муҳайё
бўлади.)
58Раҳим
бўлган
Роббдан
«Салом» сўзи
бордир. (Шунча
нозу неъмат,
роҳат-фароғат,
шавқу завқнинг
устига
ўзлари учун
ниҳоятда раҳмли
бўлган зот
Роббилари
Аллоҳ таоло
томонидан
«Салом» ҳам
келади.)
59Эй
жиноятчилар!
Бугунги
кунда сиз
ажралингиз!
60Мен
сизларга: «Эй
одам
болалари,
шайтонга ибодат
қилманг,
албатта, у
сизга очиқ-ойдин
душмандир.
61Ва Менга
ибодат қилинг,
мана шу тўғри
йўлдир», деб
амр қилмаган
эдимми?!
62Батаҳқиқ,
у сизлардан
кўпчилик
авлодни
адаштирди. Ақл
юритувчи
бўлмаган
эдингизми?!
(Шайтон сизлардан
кўп
авлодларни
тўғри йўлдан
адаштирди,
сиз ақл
юритмадингизми?
У юр деса, орқасидан
кетавердингизми?!)
63Мана бу
сизга ваъда қилинган
жаҳаннамдир!
64Куфр
келтириб
ўтганингиз
туфайли
бугунги
кунда унга
киринг!
65Бугунги
кунда
уларнинг оғизларига
муҳр урамиз.
Нима касб қилганларини
Бизга қўллари
сўзлар ва оёқлари
гувоҳлик
берур.
(Жиноятчиларнинг
оғизлари муҳрлаб
қўйилади, бошқа
аъзолари шоҳидлик
бера
бошлайди. Қўли
гапиради, оёғи
гувоҳлик
беради.)
66Агар хоҳласак,
кўзларини
теп-текис қилиб
қўюрмиз. Бас,
улар йўлга
шошилурлар.
Аммо қандай ҳам
кўрсинлар.
67Агар хоҳласак,
уларни
жойларида қотириб
қўюрмиз. Бас,
олдинги юришга
ҳам қодир
бўлмаслар,
ортга ҳам қайта
олмаслар.
68Кимнинг
умрини узоқ қилсак,
уни хилқатида
ночор қилиб қўюрмиз.
Ахир ақл
ишлатиб
кўрмайдиларми?!
(Иймонга
келиб, ибодат
билан ўтган
мўминлар қариганлари
сари роҳатлари
кўпайиб
боради. Ҳаётда
қолишни савоб
ишлаш учун
фурсат деб
хурсанд
бўладилар.
Жаннатга ва
Аллоҳнинг
розилигига
етишиш
умидида
ўлимни хурсанд
бўлиб кутиб
оладилар.
Кофирлар эса,
ақлларини
ишлатмаганлари
учун бу
масалада катта
қийинчиликда
қоладилар.)
69Биз унга
шеърни
таълим
берганимиз
йўқ. Ва бу
унинг учун тўғри
ҳам келмайди.
У зикр ва очиқ-ойдин
Қуръондан
ўзга нарса
эмас.
70Тирик
бўлган
шахсларни
огоҳлантириш
ва
кофирларга
(азоб) сўзини ҳақ
қилиши
учундир.
71Ахир Биз
улар учун Ўз қўлларимиз—ла
қилган
нарсалардан
чорваларни
яратиб қўйганимизни
кўрмайдиларми?!
Бас, улар
ўшаларга
молик–эгадирлар-ку!
72Биз
уларга ўша(ҳайвон)ларни
бўйинсундириб
қўйдик. Бас,
улардан
маркаблари
бор ва улардан
ерлар.
73Улар учун
ўшаларда
манфаатлар
ва ичкиликлар
бор. Ахир
шукр қилмайдиларми?!
74Улар Аллоҳдан
ўзга илоҳлар
тутдилар.
Гўёки
улардан
ёрдам
берилар эмиш.
75Уларнинг
ёрдамига
у(худо)лари қодир
бўлмаслар.
Улар эса,
ўша(худо)лари
учун ҳозир қилинган
аскардирлар.
(Мушрикларнинг
«худолари»
уларга ёрдам
беришга қодир
бўла
олмайдилар.
Лекин улар
ўша «худолари»
учун жон фидо
қилишга
тайёр турган
аскарлардир.
Улар учун
турли
хизматлар
адо этадилар.
Сохта худоларини
ҳимоя қилиш
учун
ўзларини
ўтга-чўққа
урадилар.
Булар қандай
худолар
бўлди?! Булар қандай
бандалар
бўлди? Бундай
худолик ва бандалик
қайси мантиққа
тўғри келади?)
76Уларнинг
гапи сени
хафа қилмасин.
Албатта, Биз
нимани сир
тутсалар ва
нимани ошкор қилсалар,
билурмиз.
77Инсон Биз
уни нутфадан
яратганимизни
билмасми?!
Энди эса, у
очиқ-ойдин
хусуматчи
бўлиб
турибди?!
78У Бизга
мисол
келтирди ва
ўз
яратилишини
унутди.
«Суякларни
ким
тирилтиради? Ҳолбуки,
улар титилиб
кетган-ку?!»
деди.
79Сен:
«Уларни илк
марта йўқдан
бор қилган
зот
тирилтирур
ва у ҳар бир
яратилган
нарсани яхши
билгувчидир»,
деб айт.
80У зот
сизларга
яшил
дарахтдан
олов қилиб
бергандир.
Энди эса, сиз
ундан олов ёқмоқдасиз.
(У зот шундай қудратли
зотки, баъзи
нарсаларни
ўзига қарама-қарши
томондан ҳам
чиқараверади.
Мисол учун,
ям-яшил
дарахтни олайлик.
У ҳўл бўлади.
Таркибида
сув бор. Сув
эса, оловни
ўчиради. Аммо
Аллоҳ таоло
оловга терс
бўлмиш ҳўл
дарахтни
бир-бирига ишқаса,
ўт чиқарадиган
ҳолга
келтириб қўйгандир.
Оловга ёқилғини
ҳам ўша
дарахтнинг
ўзидан қилиб қўйгандир.
Бу улкан бир
мўъжизага
одамлар эътибор
бермайдилар.)
81Осмонлару
ерни яратган
зот уларга
ўхшашни
яратишга қодир
эмасми?! Йўқ! У
ўта
яратгувчи,
ўта билгувчи
зотдир.
82Қачон
бирон
нарсани
ирода қилса,
Унинг иши
«Бўл» демоқликдир,
холос. Бас, у
нарса бўлур.
83Бас, барча
нарсанинг
том эгалиги қўлида
бўлган зот
покдир.
Унгагина қайтарилурсизлар.
(Гап шундай
экан, демак
дунёдаги
барча нарсаларнинг
тўла эгалиги
ва тасарруфи қўлида
бўлган Аллоҳ
таоло покдир.
Барча айб ва
нуқсонлардан,
жумладан,
кофир ва
мушриклар, ўлганларни
қайта
тирилтира
олмайди, деб
тақаётган нуқсондан
ҳам покдир.)