PART 2
[2:142]
(Mədinədəki yəhudi və münafiqlərdən) ağılsız adamlar deyəcəklər: "(Müsəlmanları əvvəlcə) üz tutduqları qiblədən (Beytülmüqəddəsdən) döndərən nədir?" (Ya Rəsulum!
Onların cavabında) de:
"Şərq də, Qərb də Allahındır. O,
istədiyi şəxsi doğru
yola yönəldər".
[2:143]
(Ey müsəlmanlar!) Beləliklə də, sizi (ədalətli və seçilmiş) bir ümmət etdik ki, insanların əməllərinə (qiyamətdə) şahid olasınız, Peyğəmbər də (Muhəmməd əleyhisəllam da) sizə şahid olsun. (Ya Rəsulum!) İndi
yönəldiyin qibləni (Kə'bəni) yalnız Peyğəmbərə tabe olanlarla ondan üz çevirənləri bir-birindən ayırd etmək üçün (qiblə) tə'yin etdik. Bu, (qibləni Beytülmüqəddəsdən Kə'bəyə tərəf çevirmək) ağır
görünsə də, ancaq Allahın doğru yola yönəltdiyi şəxslər üçün ağır
deyildir. Allah sizin imanınızı (bundan əvvəl Beytülmüqəddəsə üz tutaraq qıldığınız
namazlarınızı) əvəzsiz buraxmaz. Allah insanlara qarşı, əlbəttə, mehribandır, mərhəmətlidir.
[2:144]
(Ya Rəsulum!) Biz sənin üzünün göyə tərəf çevrildiyini görürük,
ona görə də səni razı olduğun qibləyə tərəf döndərəcəyik. İndi üzünü Məscidülhərama tərəf çevir! (Ey müsəlmanlar!) Harada olsanız (namaz vaxtı) üzünüzü oraya döndərin! Kitab verilmişlər bunun öz Rəbbi tərəfindən bir həqiqət olduğunu
yaxşı bilirlər. Allah onların əməllərindən xəbərsiz deyildir.
[2:145]
(Ya Rəsulum!) Sən kitab əhlinə hər cür dəlil gətisən də, onlar sənin qiblənə tabe olmazlar. Sən də onların qibləsinə tabe olan deyilsən. Hətta onlar özləri də bir-birinin qibləsinə üz tutmazlar. Əgər sənə gələn bu qədər elmdən sonra onların istədiyinə uysan, o zaman sən də, şübhəsiz ki,
zalımlardan sayılarsan!
[2:146]
Kitab (Tövrat və İncil) verdiyimiz
şəxslər onu (Muhəmmədi) öz
oğullarını
tanıdıqları kimi tanıyırlar. (Buna baxmayaraq)
onların bir qismi, şübhəsiz ki, həqiqəti bilə-bilə gizlədir.
[2:147]
(Ya Rəsulum!) Haqq sənin Rəbbindədir, buna heç vaxt şübhə edənlərdən olma!
[2:148]
Hər kəsin (hər ümmətin) üz tutduğu bir qibləsi vardır. (Ey müsəlmanlar!)
Yaxşı işlər görməkdə bir-birinizi ötməyə çalışın! Harada olursunuzsa olun, Allah sizi (qiyamətdə) bir yerə
toplayacaqdır. Həqiqətən, Allah hər şeyə qadirdir!
[2:149]
(Ya Rəsulum!) Hər hansı bir yerə getdikdə, (namaz
vaxtı) üzünü Məscidülhərama (Kə'bəyə) tərəf çevir! Cünki Rəbbin tərəfindən göstərilən bu qiblə haqdır. Allah gördüyünüz işlərdən xəbərsiz deyildir.
[2:150]
(Ya Rəsulum!) Haradan
(səfərə) çıxsan, (namaz vaxtı) üzünü Məscidülhərama tərəf çevir! (Ey müsəlmanlar!) Harada olsanız, üzünüzü o tərəfə döndərin ki, (özlərinə) zülm edənlərdən başqaları sizə irad tutmasınlar. Siz onlardan deyil, Məndən qorxun; Mən də sizə olan ne'mətimi tamamlayım (artırım) ki, siz haqq yolu tapasınız.
[2:151]
Həmçinin (ne'mətimizi tamamlamaq
məqsədilə) sizə ayələrimizi oxumaq, sizi (günahlardan) təmizləmək, Kitabı
(Qur'anı), hikməti (şəriəti, halalla haramı) və bilmədiklərinizi öyrətmək üçün sizə öz içərinizdən bir peyğəmbər göndərdik.
[2:152]
Belə
olduqda siz (itaətlə) Məni xatırlayın ki, Mən də sizi yada salım! Mənə şükür edin, Məni danmayın!
[2:153]
Ey iman gətirənlər! Səbir və dua ilə (namazla
Allahdan) kömək diləyin. Cünki Allah səbr edənlərlədir (onların dostudur).
[2:154]
Allah yolunda öldürülənlərə (şəhid olanlara) "ölü" deməyin. Əksinə, onlar (Allah dərgahında) diridirlər, lakin siz bunu
dərk etmirsiniz.
[2:155]
Əlbəttə, Biz sizi bir az qorxu, bir
az aclıq, bir az da mal, can (övlad) və məhsul qıtlığı ilə imtahan edərik. (Ya Rəsulum! Belə imtahanlara) səbr edən şəxslərə müjdə ver!
[2:156]
O kəslər ki, başlarına bir müsibət gəldiyi zaman: "Biz Allahınıq (Allahın bəndələriyik) və (öləndən sonra) Ona tərəf (Onun dərgahına)
qayıdacağıq!" deyirlər.
[2:157]
Onları Rəbbi tərəfinfən bağışlanmaq və rəhmət (Cənnət) gözləyir. Onlar
doğru yolda olanlardır!
[2:158]
(Ey mö'minlər!) Həqiqətən, Səfa və Mərvə Allahın əlamətlərindəndir (ibadət nişanələrindəndir). Evi (Kə'bəni) həcc və ya ümrə yolu ilə (qaydası ilə) ziyarət edən şəxsin bunları təvaf etməsində (ətrafına dolanmasında) heç bir günah yoxdur. Hər kəs (vacibdən əlavə) könüllü olaraq
yaxşı bir iş görərsə, Allah (onun etdiyi
yaxşı işdən) razı
qalandır (əvəzini verəndir), (onu) biləndir.
[2:159]
Kitabda (Tövratda) insanlara aşkar
etdiyimiz dəlillərdən sonra göndərdiyimiz nişanələri və doğru yol göstərən ayələrimizi gizlədən kimsələr Allahın lə'nətinə düçar olar və bütün lə'nət edə bilənlər də onlara lə'nət oxuyar.
[2:160]
Mən ancaq tövbə edənləri, yaxşı işlər görənləri və (Tövratda buyurduqlarımı) bəlli edənləri əfv edərəm. Mən tövbələri qəbul edənəm, mərhəmətliyəm!
[2:161]
Kafir olanlara və kafir olaraq ölənlərə Allahın, mələklərin və bütün insanların lə'nəti olsun!
[2:162]
Onlar həmişəlik lə'nət içərisində qalarlar. (Qiyamətdə) onların əzabı əskilməz və üzlərinə də baxılmaz (üzrləri qəbul olunmaz).
[2:163]
Sizin tanrınız bir olan Allahdır,
Ondan başqa tanrı yoxdur. O, rəhmlidir, mərhəmətlidir.
[2:164]
Həqiqətən, göylərin və yerin yaradılmasında, gecə ilə gündüzün bir-birini əvəz etməsində, içərisində insanlar üçün mənfəətli şeylər olan gəmilərin dənizlərdə üzməsində, quruyan yer üzünü Allahın göydən yağmur yağdıraraq yenidən diriltməsində, cins-cins heyvanları
onun hər tərəfə yaymasında, göylə yer arasında ram edilmiş küləyin və buludların bir səmtdən başqa səmtə döndərilməsində, (Allahın hikmət və qüdrətinə dəlalət edən) əlamətlər vardır.
[2:165]
İnsanların içərisində Allahdan qeyrilərini (Allaha) şərik qoşub,
onları Allahı sevən kimi sevənlər də vardır. Halbuki iman gətirənlərin Allaha məhəbbəti daha qüvvətlidir. Əgər (özlərinə) zülm edənlərin vaxtında görəcəkləri əzabdan xabərləri olsaydı, onlar bütün (qüvvət və) qüdrətin Allaha məxsus
olduğunu və Allahın əzabının şıddətli olacağını bilərdilər.
[2:166]
O zaman tabe olunmuşlar (bütpərəstlərin rəisləri) tabe olanlardan (bütpərəstlərdən) uzaqlaşacaq,
(onların hamısı qiyamətdəki) əzabı görəcək və aralarındakı rabitə qırılacaqdır.
[2:167]
O zaman (bütpərəstlərə) tabe olanlar: "Əgər bir də (dünyaya)
qayıda bilsəydik, onlar bizdən uzaqlaşdıqları kimi biz də onlardan
uzaqlaşardıq", - deyərlər. Beləcə (qiyamətdə) Allah onların əməllərinin yalnız həsrətdən
(peşmançılıqdan) ibarət olduğunu
göstərər və onlar cəhənnəm odundan çıxa bilməzlər.
[2:168]
Ey insanlar! Yer üzündəki qidaların təmiz, halal
olanlarını yeyin, Şeytanın izi ilə getməyin! Həqiqətən, o (Şeytan) sizinlə açıq-açığına düşməndir.
[2:169]
O sizə ancaq pis və murdar (həyasız)
işlər görməyi və Allaha qarşı bilmədiklərinizi deməyi əmr edər.
[2:170]
Onlara (bütpərəstlərə) : "Allahın göndərdiyinə (Qur'ana) tabe
olun!" -deyildiyi zaman,
onlar: "Biz ancaq atalarımızın getdiyi yolla gedəcəyik!" -deyirlər. Bəs ataları bir şey anlamayıb doğru yolda deyildilərsə necə? (Yenədəmi onlara tabe olacaqlar?)
[2:171]
Kafirlər səda və nidadan (çığırtı və bağırtıdan) başqa bir şey anlamayanlara (heyvanlara) bənzərlər. Onlar kar, lal və kordurlar. Buna görə də haqqı dərk etməzlər.
[2:172]
Ey iman gətirənlər! Sizə verdiyimiz rüzilərin (təmiz və) halalından yeyin! Əgər Allaha ibadət edirsinizsə, (bu ne'mətlərə görə) Ona şükür edin!
[2:173]
O (Allah) sizə ölmüş heyvanı, (axar) qanı, donuz ətini və Allahdan
başqasının
adı ilə (bütlərin və s. adı ilə) kəsilənləri (yeməyi) qəti haram etmişdir. Lakin naəlac qaldıqda
(başqasının
malını) zorla mənimsəmədən və həddi aşmadan (zəruri ehtiyacı ödəyənə qədər) bunlardan yeməyə məcbur olan kimsənin heç bir günahı
yoxdur. Allah bağışlayandır, mərhəmətlidir!
[2:174]
Allahın nazil etdiyi kitabda (Tövratda
və İncildə) olanları
(peyğəmbərin vəsfini) gizlədənlərin və onun müqabilində bir az para alanların yedikləri qarınlarında
ancaq oda dönəcəkdir. Qiyamət günü Allah
onlarla danışmaz,
(onları) təmizə çıxarmaz. Onları şiddətli əzab gözləyir!
[2:175]
Onlar doğru yol əvəzinə zəlalət yolunu,
bağışlanmaq əvəzinə əzabı satın almış kəslərdir. Onlar cəhənnəm oduna necə də səbrlidirlər!
[2:176]
Bu (əzab) ondan
ötrüdür ki, Allah kitabı (Tövratı, İncili və ya Qur'anı) haqq olaraq
göndərmişdir. Lakin kitab barəsində müxtəlif rə'ydə olanlar (onun
hökmlərinin bə'zisini qəbul, bə'zisini rədd edənlər, bə'zisini gizlədənlər, bə'zisini isə təhrif edib dəyişdirənlər), şübhəsiz ki, (həqiqətdən) uzaq bir nifaq içərisindədirlər.
[2:177]
Yaxşı əməl heç də (ibadət vaxtı)
üzünü günçıxana və günbatana tərəf çevirməkdən ibarət deyildir. Yaxşı əməl sahibi əslində Allaha, axirət gününə, mələklərə, kitaba (Allahın nazil etdiyi bütün ilahi kitablara) və peyğəmbərlərə inanan, (Allaha) məhəbbəti yolunda (və ya mal-dövlətini çox sevməsinə baxmayaraq)
malını (kasıb) qohum-əqrəbaya, yetimlərə, yoxsullara, (pulu qutarıb yolda qalan) müsafirə (yolçulara), dilənçilərə və qulların azad
olunmasına sərf edən, namaz qılıb zəkat verən kimsələr, eləcə də əhd edəndə əhdinə sadiq olanlar, dar ayaqda, çətinlikdə (ehtiyac, yaxud xəstəlik üz verdikdə) və cihad zamanı
(məşəqqətlərə) səbr edənlərdir. (İmanlarında,
sözlərində və əməllərində) doğru olanlardır.
Müttəqi olanlar da onlardır!
[2:178]
Ey iman gətirənlər! (Qəsdən) öldürülən şəxsdən sizin üçün qisas almaq
hökmü qərara alındı (vacib
oldu). Azad şəxsi azad şəxsin, qulu qulun, qadını qadının əvəzində (öldürə bilərsiniz). (?ldürülən şəxsin)
qardaşı (varisi) tərəfindən (müəyyən bir şey, qanbahası müqabilində) bağışlanmış (qatil) ilə adətə görə
(yaxşı) rəftar edilməlidir. Bağışlanmış (qatil də)
yaxşılıqla (qan sahiblərinə) "diyə"
(qanbahası) verməlidir. Bu,
(qisası qanbahası ilə əvəz etmək hökmü) Rəbbiniz tərəfindən sizin üçün bir yüngüllük və mərhəmətdir. Bundan (diyə müqabilində
bağışlamaqdan) sonra təcavüzkarlıq
edən (qatili öldürən və ya onun
qohum-qardaşı ilə düşmənçilik edən) kimsəni (qiyamətdə) şıddətli əzab gözləyir!
[2:179]
Ey ağıl sahibləri, bu qisas (qisas hökmü) sizin üçün həyat deməkdir. Ola bilsin ki, (bununla) pis əməldən (qətldən) çəkinəsiniz.
[2:180]
Sizin hər birinizi ölüm haqlayan
zaman qoyub gedəcəyiniz maldan valideynlərinizə, yaxın
qohumlarınıza verilməsi üçün ədalət üzrə (malın üçdə birindən çox olmamaq şərtilə) vəsiyyət etməyiniz zəruridir. Müttəqilərə (bu) vacibdir.
[2:181]
(?lənin vəsiyyətini) eşitdikdən sanra onu dəyişənlər günah sahibi olarlar.
Şübhəsiz ki, Allah (hər şeyi)
eşidəndir, biləndir.
[2:182]
Hər kəs vəsiyyət edənin (öz vəsiyyətilə) səhv etməsindən və ya günaha batmasından ehtiyat edib (ədalət naminə vəsiyyətdə dəyişiklik edərək) varislərin arasını düzəltsə, ona heç bir günah
yazılmaz. Allah bağışlayandır, rəhm edəndir!
[2:183]
Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən əvvəlki ümmətlərə vacib edildiyi kimi, sizə də vacib edildi ki, (bunun
vasitəsilə) siz pis əməllərdən çəkinəsiniz!
[2:184]
(Oruc tutmaq) sayı müəyyən olan (bir ay) günlərdir. (Bu günlərdə) sizdən xəstə və ya səfərdə olanlar
tutmadığı günlər qədər başqa günlərdə oruc
tutmalıdırlar. Oruc tutmağa
taqəti olmayanlar isə (hər günün əvəzində) bir yoxsulu doyuracaq qədər fidyə verməlidirlər. Hər kəs könüllü xeyir iş görərsə (həm oruc tutub, həm də fidyə verərsə), bu onun üçün daha yaxşı olar. Bilsəniz oruc tutmaq sizin
üçün nə qədər xeyirlidir!
[2:185]
İnsanlara doğru yolu göstərən, bu yolu açıq dəlilləri ilə aydınlaşdıran və (haqqı batildən) ayıran (Qur'an) ramazan ayında nazil edilmişdir.
Aya (ramazan ayına) yetişən şəxslər (bu ayı) oruc tutmalıdırlar; xəstə və ya səfərdə olanlar isə tutmadığı günlərin sayı qədər başqa günlərdə tutsunlar. Allah sizin
üçün ağırlıq deyil, yüngüllük istər ki, fövtə gedən günlərin orucunu tamamlayasınız və sizi düz yola yönəltməsinə görə Ona ("Allahu əkbər" deməklə) tə'zim və şükür edəsiniz.
[2:186]
(Ya Rəsulum!) Bəndələrim Məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən (onlara)
yaxınam. Dua edib Məni çağıranın
duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman gətirsinlər. Bununla da,
ola bilsin ki, doğru yola
yetişsinlər.
[2:187]
Oruc gecəsi qadınlarınıza yaxınlaşmaq sizə halal edildi. Onlar sizin, siz də onların libasısınız. (Bir-birinizə həddindən artıq yaxınsınız). Allah sizin özünüzə pislik (xəyanət) etdiyinizi (yaxud nəfsinizə qarşı
zəiflik göstərəcəyinizi) bilib tövbələrinizi qəbul edərək sizi bağışladı;
artıq siz onlara
yaxınlaşın, Allahın sizə halal etdiyini onlardan istəyin; sübh
açılınca, ağ sap qara sapdan fərqlənincəyə qədər yeyib için; sonra gecəyə qədər orucunuzu tamamlayın;
məscidlərdə ibadətdə (e'tikafda) olduğunuz zaman onlarla (qadınlarınızla) yaxınlıq etməyin. Bunlar (bu hökmlər) Allahın hədləridir, bunları aşmayın! Allah (insanlara) hökmlərini bu cür bildirir ki, bəlkə, müttəqi olsunlar!
[2:188]
Bir-birinizin mallarını
haqqınız olmadığı halda yeməyin. Xalqın malının bir qismini (onun sizə haram olduğunu) bilə-bilə günah yolu ilə yeməyiniz üçün onu
(malınızı) hakimlərə (rüşvət) verməyin!
[2:189]
(Ya Rəsulum!) Yeni
doğan aylar (hilal) barəsində səndən sual edildikdə, söylə ki, bunlar insanların
istifadəsi və həcc üçün vaxt ölçüləridir. Evlərinizə (Cahiliyyət dövründə olduğu kimi) arxa tərəfdən girməniz
yaxşı iş deyildir.
Yaxşı iş (pis əməllərdən) çəkinən kimsənin əməlidir. Evlərə qapılarından daxil olun və Allahdan qorxun
ki, nicat tapasınız!
[2:190]
(Ey mö'minlər!) Sizinlə vuruşanlarla
siz də Allah yolunda vuruşun, lakin həddən kənara çıxmayın.
Allah həddi aşanları sevməz!
[2:191]
Onları (Məkkə müşriklərini) harada görsəniz öldürün.
Sizi çıxartdıqları yerdən (Məkkədən) siz də onları
çıxardın. Fitnə (müşriklərin fitnəsi) qətldən daha şiddətlidir. Onlar
sizinlə Məscidülhəram yanında vuruşmayınca, siz də onlarla orada
vuruşmayın! Əgər (orada) sizinlə vuruşsalar,
siz də onları öldürün.
Kafirlərin cəzası ancaq budur!
[2:192]
Əgər onlar (vuruşdan və Allaha şərik qoşmaqdan) vaz keçərlərsə, şübhəsiz, Allah bağışlayandır, rəhm edəndir!
[2:193]
Fitnə
(müşriklərin fitnəsi) aradan qalxana qədər və din (ibadət) ancaq Allaha məxsus edilənədək onlarla vuruşun; əgər onlar (bu cür hərəkətlərə) son qoyarlarsa (siz də onlarla vuruşmaqdan vaz keçin!), çünki düşmənçilik ancaq zülm
edənlərə qarşı olur.
[2:194]
(Döyüş) haram olan ay [hicrətin 7-ci ilinin zülqə'də ayı) (döyüş)] haram olan ay (hicrətin 6-cı
ilinin zülqə'də ayı) müqabilindədir. Hörmətlər qarşılıqlıdır.Sizə qarşı həddini aşanlara
siz də həmim ölçüdə həddi aşın (cavab verin).Allahdan qorxun (qədərindən artıq əvəz çıxmayın) və bilin ki, Allah müttəqilərlədir.
[2:195]
(Malınızı) Allah yolunda xərcləyin. ?z əlinizlə özünüzü təhlükəyə atmayın, yaxşılıq edin! Allah yaxşılıq (ehsan) edənləri sevir.
[2:196]
Allahdan ötrü həcc və ümrə (kiçik həcc) əməllərini tam yerinə yetirin, əgər arada sizə
maneçilik olarsa, (sizə) müyəssər olan bir qurbanlıq
göndərin, qurbanlıq öz yerinə (Minaya)
çatıncaya qədər başınızı qırxdırmayın. Əgər (ihramda ikən, ziyarət zamanı) sizdən xəstələnən və yaxud baş ağrısına tutulub əziyyət çəkən olarsa, belə şəxs
(başını qırxdırmağın əvəzində) fidyə olaraq (üç gün)
oruc tutmalı və ya sədəqə verməli, yaxud da bir qurban kəsməlidir. (Maneçiliyin aradan qalxmasına) əmin olduqda isə həcc vaxtına qədər ümrə ziyarətindən istifadə edən şəxs müyəssər etdiyi bir heyvan kəsməlidir. Qurbanlıq tapmayanlar bunun əvəzində həcc ziyarəti günlərində üç gün və (vətəninə) qayıdandan sonra yeddi gün oruc tutmalıdırlar ki,
bu da tam on gün edir. Bu (ümrə ziyarəti) ailəsi Məscidülhəramda (Məkkədə və ətrafında) sakin
olmayanlara aiddir.Allahdan qorxun və bilin ki,
Allahın əzabı şiddətlidir.
[2:197]
Həcc (mövsümü) mə'lum olan
aylardır (şəvval, zülqə'də ayları və zülhiccənin birinci on günü). (Həmin aylarda) həcc ziyarəti vacib olan (həcci özünə vacib bilən) şəxsə həccdə olarkən (qadınla) yaxınlıq, söyüş söyüb
pis sözlər danışmaq, dava-dalaş etmək yaramaz. Allah gördüyünüz hər bir yaxşı işi bilir. (Həcc və ya axirət üçün) tədarük görün. Ən yaxşı
tədarük (azuqə) isə təqvadır (pis əməllərdən çəkinməkdir). Ey ağıl sahibləri, Məndən qorxun!
[2:198]
(Həcc mövsümündə) Rəbbinizdən (ticarətlə) ruzi diləməniz sizin üçün günah deyildir.Ərəfatdan qayıdarkən Məş'ərülhəramda Allahı xatırlayın. Sizi doğru yola yönəltdiyi üçün Onu
yada salın (Ona dua edin), çünki siz bundan əvvəl (doğru yolu) azanlardan idiniz!
[2:199]
Sonra camaatın döndüyü yerdən siz də dönün!
Allahdan bağışlanmaq diləyin, şübhəsiz ki, Allah bağışlayandır, rəhm edəndir!
[2:200]
Həcc mərasimini tamamlayıb
qurtardıqda (keçmişdə)
ata-babalarınızı yada saldiğınız
kimi, ondan da artıq Allahı yad edin! İnsanların bə'zisi: "Ey Rəbbimiz, bizə nə verəcəksənsə, elə bu dünyada ver!"
- deyirlər. Belə şəxslərin axirətdə heç bir payı yoxdur!
[2:201]
Bə'ziləri isə: "Ey Rəbbimiz, bizə dünyada da, axirətdə də gözəl nemətlər ver, bizi cəhənnəm əzabından qoru!"
deyirlər.
[2:202]
Belə şəxslərin qazandıqlarına
(qazandıqları əməllərinə) görə (axirətdə) mükafat gözləyir. Allah
tezliklə haqq-hesab çəkəndir!
[2:203]
(Ey hacılar!) Sayı bəlli olan günlərdə (Mina dağında) Allahı
yada salın (təkbirlə zikr edin). Tələsərək iki gündə (zülhiccənin on birinci və on ikinci günlərində Minadan Məkkəyə) qayıdana heç bir günah
gəlməz. Eləcə də yubanana (zülhiccənin on üçüncü günü Minada qalana) heç bir günah tutulmaz. Bu
(günah tutulmaması), müttəqilərə aiddir. Allahdan qorxun və Onun yanında (hüzurunda) toplanacağınızı bilin!
[2:204]
(Ya Rəsulum!)
İnsanların eləsi vardır
ki, onun dünya həyatı
haqqındakı sözləri sənin xoşuna gələr. O, qəlbində olana da (dili ilə ürəyinin bir olmasına) Allahı şahid göstərər. Halbuki, o, düşmənlərin ən qəddarıdır.
[2:205]
(O şəxs səndən) ayrılan kimi yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə, əkini və nəsli (islam cəmiyyətini) məhv etməyə çalışar. Halbuki, Allah fitnə-fəsadı sevməz!
[2:206]
Ona: "Allahdan qorx!" - deyildiyi
zaman lovğalıq onu günah törətməyə vadar edər. Beləsinə cəhənnəm kifayətdir. Ora nə pis məskəndir!
[2:207]
İnsanların eləsi də vardır ki, Allahın
razılığını qazanmaq yolunda (Allah rizası üçün) öz canını fəda edər. Allah öz bəndələrinə qarşı çox
mehribandır!
[2:208]
Ey iman gətirənlər! Hamınız bir yerdə sülhə (islama) gəlin! Şeytanın yolu ilə getməyin, çünki o sizin açıq
düşməninizdir!
[2:209]
Əgər bu qədər aşkar dəlil (ayələr) gəldikdən sonra siz yenə də doğru yoldan azarsınızsa, o zaman bilin ki, Allah da qüvvət, hikmət sahibidir!
[2:210]
Yoxsa onlar Allahın (qəzəbinin) bulud kölgələri içində mələklərlə (əzab mələkləri ilə) gəlməsini və işin tamam
olmasını (özlərinin məhv edilməsini) gözləyirlər? Şübhəsiz ki, (bütün)
işlər (axırda) Allaha qayıdacaqdır.
[2:211]
(Ya Rəsulum!)
İsrail övladından xəbər al ki, Biz onlara (Musa peyğəmbər vasitəsilə) nə qədər açıq dəlillər göndərdik! Allahın ne'mətinə nail olandan sonra
onu dəyişdirənlərə Allah şiddətli əzab verəcəkdir!
[2:212]
Dünya həyatı kafirlər üçün zinətlənmişdir. Onlar (bununla
da) iman gətirənlərə istehza edərlər. Halbuki, müttəqilər qiyamət günündə onlardan üstündürlər. Allah istədiyi kəsə saysız-hesabsız
ruzi verər.
[2:213]
İnsanlar tək bir ümmət idi. Allah
onlara müjdə verən və xəbərdarlıq edən (əzabla qorxudan) peyğəmbərlər göndərdi, insanlar
arasındakı ixtilafları ayırd etmək üçün O, peyğəmbərlərlə birlikdə haqq olan kitab nazil etdi. Halbuki özlərinə aşkar dəlillər gəldikdən sonra
aralarındakı kin (və həsəd) üzündən (dində) ixtilafda bulunanlar kitab əhlindən başqası deyildir.
Onların ixtilafda olduqları həqiqətə Onun izni (idarəsi) ilə iman gətirənləri isə Allah doğru yola
yönəltdi. Allah istədiyini düz yola istiqamətləndirər.
[2:214]
(Ey mö'minlər!) Sizdən əvvəlkilərin başına gələnlər sizin
başınıza gəlməmiş behiştə daxil olacağınızımı güman edirsiniz?
Onları (şiddətli) fəlakət və sıxıntı elə bürümüş, elə sarsılmışdılar
ki, hətta Peyğəmbər və iman gətirənlər birlikdə: "Allahın
köməyi nə vaxt gələcək?" - demişdilər.Bilin ki,
Allahın köməyi (sizə) yaxındır!
[2:215]
(Ya Rəsulum!) Səndən (Allah yolunda) nə verəcəkləri haqqında
soruşanlara söylə: "(Malınızdan) verəcəyiniz şey ata-anaya,
(yoxsul) qohumlara, yetimlərə, miskinlərə və (pulu qurtaran) müsafirə (yolçulara) məxsusdur". Şübhəsiz ki, Allah etdiyiniz xeyirli işi biləndir.
[2:216]
(Allahın düşmənlərinə qarşı) döyüş (cihad) xoşunuza gəlmədiyi halda, sizə vacib edildi.Bə'zən
xoşlamadığınız bir şey sizin üçün xeyirli, bə'zən də xoşladığınız bir şey sizin üçün zərərli ola bilər.(Onu) Allah bilir, siz bilməzsiniz.
[2:217]
(Ya Rəsulum!) Haram
olan ayda döyüş haqqında səndən soruşanlara söylə: "O ayda döyüşmək böyük günahdır, lakin Allah yolunu (insanların
üzünə) qapamaq, onu inkar etmək, Məscidülhərama girməyə mane olmaq və
oradakıları kənara çıxarmaq Allah yanında daha böyük günahdır.
(Din naminə) fitnə salmaq isə (həmin ayda) vuruşmaqdan daha betərdir"! (Ey mö'minlər!) Onlar (Məkkə müşrikləri) əgər bacarsalar, sizi dininizdən döndərincəyə qədər sizinlə vuruşmaqda davam edəcəklər. Sizdən hər kəs öz dinindən dönüb kafir olaraq
ölərsə, belə kimsələrin bütün əməlləri (vaxtilə gördüyü
yaxşı işləri) dünya və axirətdə heçə gedər. Onlar cəhənnəmlikdirlər və orada əbədi qalacaqlar!
[2:218]
Həqiqətən, Allaha iman gətirənlər, (Məkkədən Mədinəyə) köçüb gələn və Allah yolunda cihad edən kimsələr Allahın mərhəmətinə ümidvardırlar. Allah
bağışlayandır, rəhm edəndir!
[2:219]
(Ya Rəsulum!) Səndən içki və qumar (meysir) haqqında sual edənlərə söylə: "Onlarda həm böyük günah, həm də insanlar üçün mənfəət (dünya mənfəəti) vardır. Lakin
günahları mənfəətlərindən daha böyükdür"!
(Allah yolunda) nəyi paylamalı
olduqlarını soruşanlara isə de:
"Ehtiyacınızdan artıq qalanını (möhtaclara
paylayın)!" Allah sizə ?z ayələrini bu cür bildirir ki, bəlkə, fikirləşəsiniz.
[2:220]
Dünya və axirət (işləri) barəsində. (Ya Rəsulum!) Səndən yetimlər haqqında sual edənlərə söylə: "Onlar üçün (onların malını qorumaq və güzəranlarını) yaxşılaşdırmaq xeyirlidir (nəcib əməldir). Əgər onlarla birlikdə yaşayırsınızsa, onlar sizin
qardaşlarınızdır". Allah islah
(yaxşılıq) edənləri də, fəsad salanları da tanıyır. Əgər Allah istəsəydi, sizi, əlbəttə, əziyyətə salardı. Həqiqətən, Allah yenilməz qüvvət, hikmət sahibidir!
[2:221]
Allaha şərik qərar verən (Onu inkar edən) qadınlar
imana gəlməyincə onlarla evlənməyin! Əlbəttə, Allaha iman gətirmiş bir cariyə, gözəlliyinə heyran olduğunuz bir müşrik bir qadından daha
yaxşıdır. Həmçinin
müşrik kişilər Allaha iman gətirməyənə qədər mö'min qadınları (onlara) arvadlığa verməyin! Əlbəttə, Allaha iman gətirən bir kölə camalına məftun
olduğunuz müşrik bir
kişidən daha xeyirlidir. Onlar
(müşrik qadınlar və kişilər) sizi Cəhənnəmə çağırdıqları halda, Allah sizi ?z izni ilə Cənnətə, məğfirətə (bağışlanmağa) çağırır və yaxşı düşünüb ibrət almaları üçün insanlara hökmlərini
aydınlaşdırır.
[2:222]
(Ya Rəsulum!) Səndən heyz (aybaşı) barəsində sual edənlərə söylə: "Heyz əziyyətli bir haldır. Heyz zamanı qadınlardan kənar olun, (heyzdən) təmizlənməyənə qədər onlarla yaxınlıq etməyin, təmizləndikdən sonra isə
Allahın sizə əmr etdiyi yerdən (buyurduğu
qayda üzrə) onlara yaxınlaşın!" Allah (günahından)
tövbə edənləri, (təmiz və) pak olanları sevər!
[2:223]
(Ey mö'minlər!) Qadınlarınız sizin (övlad əkdiyiniz) tarlanızdır. İstədiyiniz vaxtda öz tarlanıza gəlin! ?zünüz üçün qabaqcadan (yaxşı əməllər) hazırlayın!
Allahdan qorxun və (qiyamət günü) Onun hüzuruna gedəcəyinizi bilin! (Ya Rəsulum!) İman gətirənlərə (Cənnətlə) müjdə ver!
[2:224]
Yaxşılıq etmək, pis əməllərdən çəkinmək və insanlar arasında sülh yaratmaq barəsindəki andlarınıza Allahı (Allahın adını)
hədəf (dəstavüz) etməyin! Allah
eşidəndir, biləndir!
[2:225]
Allah, bilmədən (səhvən) içdiyiniz andlara görə sizi cəzalandırmaz,
lakin qəlblərinizin kəsb etdiyi şeylərə (yalandan və ya qəsdən içib yerinə yetirmədiyiniz andlara,
pis niyyətlərə) görə sizi cəzalandıracaqdır.
Allah
bağışlayandır, həlimdir!
[2:226]
?vrətlərinə
yaxınlaşmamağı and içən kimsələr üçün dörd ay gözləmə müddəti vardır, əgər bu müddət içərisində andlarından dönsələr, Allah (onları kəffarə vermək şərtilə)
bağışlayandır, rəhm edəndir.
[2:227]
Əgər talaq vermək (boşamaq)
istəsələr, şübhəsiz ki, Allah
(onların niyyətlərini) eşidəndir, biləndir.
[2:228]
Boşanan qadınlar üç dəfə (heyz görüb təmizlənincəyə qədər başqa ərə getməyib) gözləməlidirlər. Əgər (o qadınlar) Allaha və qiyamət gününə inanıblarsa,
Allahın onların bətnlərində yaratdığını
(uşağı) gizlətmək onlara halal olmaz. (Bu
gözləmə müddəti içərisində) ərləri barışmaq istərlərsə, onları geri
almağa (hər kəsdən) daha çox
haqlıdırlar. (Kişilərin
qadınlar) üzərində şəriətə görə hüquqları olduğu kimi, (qadınların da) onlar
(kişilər) üzərində hüquqları
vardır. Ancaq kişilər (daha
artıq əziyyətə qatlandıqları
üçün) onlardan bir dərəcə üstündürlər. Allah yenilməz qüvvət, hikmət sahibidir.
[2:229]
(Ric'i) talaq vermə (boşama) iki dəfə mümkündür, ondan sonra yaxşı dolanmaq (qadını yaxşı saxlamaq), ya da xoşluqla ayrılmaq
(buraxmaq) gərəkdir. (Ey kişilər!) Onlara (qadınlarınıza) verdiyinizdən (kəbin haqqından, mehrdən) bir şey tələb etməniz sizə halal olmaz. Bu yalnız kişi ilə qadının Allahın (ər-arvadlıq)
haqqındakı hökmlərini yerinə yetirə bilməyəcəklərindən qorxduqları zaman
mümkündür. (Ey şəriət hakimləri!) Əgər onların (ər-arvadın) Allahın
hökmlərini yerinə yetirməyəcəklərindən siz də qorxsanız, arvadın (kəbin haqqından) ərinə bir şey verməsində heç biri üçün günah yoxdur.
Bunlar Allahın hədləridir (hökmləridir). Onlardan kənara
çıxmayın. Allahın hədlərindən kənara çıxanlar, əlbəttə, zalımlardır.
[2:230]
Əgər (kişi) övrətini yenə də (üçüncü dəfə) boşarsa, o zaman
(qadın) başqa bir ərə getməmiş ona (əvvəlki ərinə) halal olmaz. (İkinci əri) onu boşadıqdan sonra Allahın (ər-arvadlıq
haqqındakı) hədlərinə (hökmlərinə) riayət edəcəklərinə inamları olduqları təqdirdə, (həmin qadının əvvəlinci əri ilə) təkrar evlənməsində günah yoxdur. Bunlar anlayan
bir qövm üçün Allahın bəyan etdiyi hədləridir (hökmləridir).
[2:231]
Qadınlarınızı (ric'i
talaqla) boşadığınız və onların gözləmə müddəti başa
çatdığı zaman onları
ya xoşluqla saxlayın, ya da xoşluqla buraxın. (Əziyyət və) zərər vermək məqsədilə haqlarına təcavüz edib onları saxlamayın! Hər kəs bunu etsə, şübhəsiz ki, özünə zülm etmiş
olar. Allahın ayələri (hökmləri) ilə oynamayın
(onlara istehza etməyin). Allahın sizə verdiyi ne'mətləri,öyüd-nəsihət üçün göndərdiyi Kitabı
(Qur'anı) və hikməti xatırlayın! Allahdan qorxun və Allahın, həqiqətən, hər şeyi bildiyini anlayın!
[2:232]
Boşanmış qadınların
gözləmə müddətləri bitərkən aralarında barışıq və yaxşılıqla
yaşamağa razılıq olduğu zaman onların təkrar öz ərlərinə nikah edilməsinə mane olmayın!
Bu sizin Allaha və axirət gününə
inananlarınıza verilən bir nəsihətdir. Bu (şər'i
baxımdan) sizin üçün daha təmiz
(faydalı) və daha pakdır. Allah (sizin mənfəətinizi) bilir, siz bilməzsiniz!
[2:233]
Analar (istər boşanmış, istərsə də boşanmamış olsun) uşaqlarını əmizdirmə müddətini tamamlatmaq istəyən (atalar) üçün tam iki il əmizdirsinlər. Anaların
yeməyi və geyimi öz qüvvəsi dairəsində (uşağın)
atasının üzərinə düşür. Heç kəs gücü
çatdığından artıq yüklənməz. Nə bir ana, nə də bir ata uşağına görə zərər çəkməsin! (Ata öləndən sonra) bu vəzifə həmin qaydada varisin üzərinə düşür. Əgər ata və ana öz aralarında məsləhətləşib,
uşağı (iki ildən tez) süddən kəsmək qərarına gəlsələr, ikisinə də heç bir günah olmaz. Əgər siz uşağınızı başqasına (süd anasına) əmizdirmək istəyirsinizsə, onun zəhmət haqqını müəyyən olunmuş qayda üzrə (şəriətə müvafiq) ödəsəniz, yenə də sizə günah sayılmaz. Allahdan qorxun və bilin ki, Allah, həqiqətən, sizin nə etdiklərinizi görəndir!
[2:234]
Sizdən ölənlərin qoyub getdiyi qadınlar dörd ay on gün (başqa ərə getməyib) özlərini gözləməlidirlər. Bu müddət tamam olduqda, artıq onların öz barələrində şəriətə müvafiq surətdə etdikləri işdən sizə heç bir günah gəlməz. Allah etdiklərinizin
hamısından xəbərdardır!
[2:235]
(Bu müddəti gözləyən) qadınlara elçi göndərmək (onlarla evlənmək) istədiyinizi (rəmz və) işarə ilə bildirməkdən və ya belə bir istəyi ürəyinizdə gizlətməkdən sizə heç bir günah gəlməz. Allah sizin onları
xatırlayacağınızı
bilir. Lakin (gözləmə müddətində) onlarla gizlində və'dələşməyin, onlara şəriətə müvafiq söz deyin!
Gözləmə vaxtları bitməyincəyə qədər onlarla nikah etmək fikrində olmayın! Bilin ki, Allah sizin qəlbinizdə olanı bilir. Ondan (Allahdan) qorxun, Allahın
bağışlayan, həlim olduğunu
bilin!
[2:236]
Yaxınlıq etmədiyiniz (toxunmadığınız) və mehrini (kəbin haqqını,
başlığını) tə'yin etmədiyiniz qadınları
boşamaq sizə günah sayılmaz. Qəbul olunmuş qayda üzrə, varlı öz
imkanı daxilində, kasıb da
gücü çatdığı qədər, yaxşılıq (ehsan) edənlərə layiq şəkildə onlara bir şey (müt'ə) versin!
[2:237]
Kəbin haqlarını tə'yin etmiş
olduğunuz qadınları yaxınlıq etmədən əvvəl boşayarsınızsa, tə'yin olunmuş kəbin
haqqının yarısını
onlara verməlisiniz! Bununla belə, onlar
(qadınlar) bunu (ərlərinə), yaxud əlində nikah müqaviləsi olanlar (ərlər) kəbin haqqının hamısını qadınlara
bağışlaya bilərlər. (Ey kişilər!) Sizin bağışlamağınız (güzəştə getməyiniz) müttəqiliyə daha yaxındır.
Bir-birinizə yaxşılıq etməyi unutmayın! Şübhəsiz ki, Allah sizin etdiklərinizi görəndir.
[2:238]
(Fərz, vacib) namazlara, (xüsusilə) orta namaza (günortadan sonrakı əsr namazına, ikindi
namazına) riayət (əməl) edin və Allaha itaət üçün ayağa
qalxın (namaza durun).
[2:239]
Əgər (düşməndən və yırtıcı
heyvandan) qorxsanız, (namazınızı) piyada gedə-gedə və ya minik üstə
(qılın). (Təhlükədən
sovuşmağınıza) əmin olduqda isə Allahı, bilmədiyiniz şeyləri (namazı,
duanı) sizə (Peyğəmbər və Qur'an vasitəsilə) nə cür öyrədibsə, o cür anın (zikr edin,
namaz qılın)!
[2:240]
Sizlərdən vəfat edib özlərindən sonra arvadlarını qoyub gedən şəxslər həmin qadınlara öz evindən
çıxarılmamaq şərtilə, bir il müddətində baxılmasını (vərəsələrinə) vəsiyyət etməlidirlər. Əgər onlar (öz
arzuları ilə) çıxıb gedərlərsə, o zaman onların qəbul olunmuş qayda üzrə (şəriətə müvafiq) öz barələrində görəcəkləri işlər üçün siz günahkar
deyilsiniz. Allah yenilməz qüvvət, hikmət sahibidir!
[2:241]
Boşanan qadınları qəbul olunmuş tərzdə (şəriətə müvafiq) faydalandırmaq müttəqilərin vəzifəsidir.
[2:242]
Allah sizə ?z ayələrini, (hökmlərini) bu qaydada
aydınlaşdırır ki, düşünüb anlayasınız (əqlinizə batsın).
[2:243]
(Ya Rəsulum!) Minlərlə adamın (taundan)
ölüm qorxusu ilə öz
yurdlarını tərk edib getdiklərini görmədinmi? Allah
onlara: "?lün!" - dedi və sonra da (yenidən) diriltdi. Həqiqətən, Allah insanlara lütf edəndir, lakin insanların
bir çoxu şükür etməzlər!
[2:244]
Allah yolunda vuruşun və bilin ki, Allah eşidəndir, biləndir!
[2:245]
Allah yolunda (könül xoşluğu ilə halal maldan) yaxşı borc verən kimdir ki, (Allah da)
onun mükafatını (əvəzini) qat-qat artırsın?! Allah (kimisini)
sıxıntıya salar (ruzisini
azaldar), (kimisinin də) ürəyini açar (bol ruzi verər). Siz (dünyada gördüyünüz işlərin əvəzini almaq üçün) Onun hüzuruna qaytarılacaqsınız.
[2:246]
(Ya Rəsulum!) Musadan
sonra bir dəstə (tanınmış) İsrail övladının
başına gələnləri görmədinmi? Onlar
öz peyğəmbərinə: "Bizə bir hökmdar
göndər ki, (onun köməyi ilə) Allah yolunda
(zülmkarlarla) vuruşaq!" - dedilər. O da (onlara): "Sizə vuruşma əmri olduqda, bəlkə,
vuruşmadınız?"
- söylədi. Onlar cavabında
dedilər: "Allah yolunda nə üçün vuruşmayaq ki,
yurdumuzdan çıxarıldıq, övladlarımızdan
ayrıldıq". Lakin onlara vuruşmaq vacib olduğu vaxt, içərilərindən az bir qismi müstəsna olmaqla,
(hamısı döyüşdən) üz çevirdilər. Allah
(özlərinə) zülm edənləri tanıyır!
[2:247]
(İsrail övladının) peyğəmbəri onlara dedi: "Allah Talutu sizə padşah göndərdi". Onlar isə: "Biz hökmdarlığa daha layiq ikən və ona var-dövlət verilmədiyi halda, o, necə bizə padşah ola bilər?" - deyə cavab
verdilər. (Peyğəmbər onlara) dedi:
"Allah sizdən ötrü onu (bəyənib) seçmiş, elm və bədəncə (qüvvəcə) ona üstünlük vermişdir. Allah ?z mülkünü (səltənətini) istədiyinə verər. Allah (?z lütfü və kərəmi ilə) genişdir, (Allah hər şeyi) biləndir!"
[2:248]
(İsrail övladının) peyğəmbəri onlara dedi: "(Talutun) padşahlıq əlaməti (Musaya verilən)
sandığın sizə gəlməsidir. Onun içində (sizin üçün) Rəbbinizdən bir arxayınlıq,
rahatlıq (mə'nəvi bir qüvvə, səbat), həmçinin Musa və Harun nəslindən qalan şeylər (Musanın əsası,
Tövratın bə'zi lövhələri, bir az qüdrət halvası və s.) vardır. Onu mələklər gətirəcək. Əgər siz mö'minsinizsə, onda sizin üçün (peyğəmbərin verdiyi xəbərin doğruluğunu təsbiq edən) qəti dəlil vardır".
[2:249]
Talut qoşunu ilə (öz yurdundan, Qüdsdən) ayrıldığı zaman (əsgərlərinə) dedi: "Allah sizi (axar) bir çay vasitəsilə imtahan edəcək. Kim onun suyundan içsə, o məndən (mənə tabe olanlardan) deyildir.
Kim ondan dadmasa, dadsa da, bir ovucdan
artıq içməsə, o məndəndir"! Lakin onların
az bir qismi müstəsna olmaqla,
(hamısı) o
[2:250]
Onlar Calut və əsgərləri ilə qarşılaşdıqları zaman dedilər: "Ey Rəbbimiz, bizə bollu səbr və dizimizə (ayaqlarımıza) qüvvət ver! Bizə kafir qövm
üzərində qələbə qazandır!"
[2:251]
Nəhayət, onlar Allahın izni
(iradəsi və köməyi) ilə Calutu və qoşununu məğlub etdilər. Davud Calutu öldürdü.
Allah Davuda həm hökmranlıq, həm də hikmət (peyğəmbərlik) verdi və ona istədiyini (zireh düzəltmək, quşların dilini bilmək, gözəl səslə oxumaq) öyrətdi. Əgər Allah insanların bir qismini, digər bir qismi ilə dəf etməsə idi, yer üzü fitnə-fəsada uğrayardı.
Lakin Allah bütün aləmlərə qarşı lütfükardır.
[2:252]
(Ya Rəsulum!) Bunlar
(bu söylənilənlər) Allahın ayələridir (qüdrət nişanələridir) ki, onları sənə doğru-düzgün bildiririk. Sən, həqiqətən, (Allah tərəfindən seçilərək insanlara) göndərilən (mürsəl) peyğəmbərlərdənsən.